Để công tác quản lý giá tính thuế với hàng hóa NK đạt hiệu quả, ngăn chặn gian lận thương mại, Việt Nam đã áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro trong quản lý giá, theo đó tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu giá đối với các mặt hàng có nguy cơ gian lận cao và sử dụng cơ sở dữ liệu như một công cụ đánh giá rủi ro.
Tại Điều 23 Thông tư số 205/2010/TT-BTC ngày 15-12-2010 của Bộ Tài chính đã giao thẩm quyền cho Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan xây dựng Danh mục quản lý rủi ro hàng NK về giá cấp Tổng cục và mức giá kèm theo làm cơ sở để kiểm tra trị giá khai báo của DN.
Thực hiện quy định nêu trên, Tổng cục Hải quan đã ban hành Danh mục quản lý rủi ro hàng hóa NK cấp Tổng cục và mức giá kiểm tra kèm công văn số 348/TCHQ-TXNK ngày 21-1-2011 đã được sửa đổi, bổ sung tại Danh mục và mức giá kiểm tra ban hành kèm theo công văn số 2334/TCHQ-TXNK ngày 23-5-2011 gồm 20 nhóm mặt hàng.
Mức giá kiểm tra tại các Danh mục trên là một bộ phận trong cơ sở dữ liệu giá của cơ quan Hải quan được sử dụng để so sánh, đối chiếu, kiểm tra trị giá khai báo của DN, xác định dấu hiệu nghi vấn và thực hiện tham vấn theo quy định; phân loại, đánh giá mức độ tin cậy của các thông tin dữ liệu giá có sẵn trên hệ thống dữ liệu giá tại cơ quan Hải quan.
Mức giá kiểm tra tại Danh mục rủi ro hàng NK theo quy định không được sử dụng để xác định trị giá tính thuế. Việc xác định trị giá tính thuế hàng hóa NK phải tuân thủ theo đúng trình tự, nguyên tắc và các phương pháp xác định trị giá tính thuế quy định của Hiệp định trị giá GATT/WTO đã được nội luật hóa tại hệ thống các văn bản pháp quy về trị giá tính thuế hiện hành.
Sau hơn 1 năm thực hiện, Danh mục rủi ro hàng NK đã là một trong những công cụ quan trọng giúp cơ quan Hải quan nâng cao hiệu quả công tác quản lý giá tính thuế thông qua việc sử dụng Danh mục để đánh giá độ rủi ro của trị giá khai báo, từ đó tổ chức tham vấn với các DN khai báo trị giá có độ tin cậy thấp, ngăn chặn tình trạng khai báo tùy tiện giá hàng NK không phù hợp với giá thực tế phải thanh toán, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng cho các DN hoạt động kinh doanh XNK.
Tuy nhiên, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, công nghệ sản xuất liên tục thay đổi, dẫn đến sự biến động của giá cả và sự thay đổi nhanh chóng của các sản phẩm hàng hóa trên thị trường thế giới với mẫu mã, chủng loại, tính năng, công cụ, hết sức đa dạng phong phú. Mặt khác, trong quá trình thực hiện Danh mục đã ban hành cho thấy có một số mức giá, dòng hàng đã không còn phù hợp với thực tế kinh doanh của DN. Trong thời gian vừa qua Tổng cục Hải quan đã phối hợp với Hải quan các nước để xác minh thông tin trị giá giao dịch của một số mặt hàng đã NK vào Việt Nam cho thấy giá thực tế DN NK phải trả cao hơn so với mức giá đã khai báo khi làm thủ tục hải quan. Do vậy, thực tế đã đặt ra yêu cầu cần phải sửa đổi, bổ sung các mức giá tại Danh mục quản lý rủi ro của Tổng cục Hải quan để đưa ra các mức giá phù hợp với sự biến động của giá cả và sự thay đổi của sản phẩm, hàng hóa là hết sức cần thiết.
Xuất phát từ yêu cầu quản lý giá tính thuế và thực tế nêu trên, Tổng cục Hải quan đã tiến hành rà soát và ban hành công văn số 5486/TCHQ-TXNK ngày 10-10-2012 sửa đổi, bổ sung mức giá đã ban hành kèm theo công văn số 348/TCHQ-TXNK ngày 21-1-2011 và công văn số 2334/TCHQ-TXNK ngày 23-5-2011 theo hướng giữ nguyên 20 nhóm hàng hiện hành, đa phần bổ sung những mặt hàng có model, chủng loại mới, thay thế những mặt hàng có model, chủng loại lạc hậu, không còn NK (ví dụ: bổ sung những model mới của mặt hàng điện tử như điều hòa nhiệt độ, tủ lạnh…), điều chỉnh mức giá một số mặt hàng để phù hợp với sự biến động của giá NK (ví dụ: nhóm kính xây dựng, nhóm quả tươi ăn được, gạch ốp lát…) cũng như thông tin giá xác minh do cơ quan Hải quan có được (ví dụ: mặt hàng ô tô chở người dưới 16 chỗ).
Mức giá sửa đổi, bổ sung lần này được xây dựng trên cơ sở kiến nghị của Hiệp hội DN, các mức giá giao dịch có độ tin cậy cao đã được cơ quan Hải quan chấp nhận kết hợp với các nguồn thông tin từ giá thị trường, từ thông tin trên internet, các thông tin do cơ quan Hải quan xác minh… Các mức giá tại Danh mục rủi ro hàng NK được sử dụng để kiểm tra trị giá khai báo, phân loại xác định mức độ tin cậy của thông tin giá khai báo, không phải là “Bảng giá tối thiểu” để áp đặt xác định trị giá tính thuế.
Việc sửa đổi, bổ sung Danh mục quản lý rủi ro NK cấp Tổng cục và mức giá kèm theo là công việc thường xuyên của cơ quan Hải quan, đảm bảo yêu cầu ngày càng phù hợp với thực tế, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các DN, giữa hàng hóa XNK với hàng hóa sản xuất trong nước, nâng cao tính tuân thủ của DN trong khai báo trị giá tính thuế đối với hàng hóa NK, thúc đẩy hoạt động kinh doanh XNK, từng bước hạn chế tình trạng khai báo giá không phù hợp với giao dịch thực tế của DN, đấu tranh có hiệu quả với hành vi gian lận thương mại qua giá.
Kim Oanh