Thời gian eo hẹp?

Ngày 12-5-2011, BCT ban hành Thông tư 20/2011/TT-BCT (TT20) quy định xe ô tô chở người dưới 9 chỗ ngồi NK, chưa qua sử dụng khi NK phải có Giấy ủy quyền của nhà sản xuất. Thực hiện theo quy định của TT này, nhiều DN đã không đủ điều kiện NK xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi. Tại thời điểm TT20 có hiệu lực, nhiều lô hàng DN đã “lỡ” ký hợp đồng, đã chuyển tiền thanh toán nhưng hàng chưa kịp về cảng, chưa làm thủ tục hải quan đã bị “tắc”.

Ngày 25-7-2012, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải về việc xử lý vướng mắc này theo hướng các lô hàng NK theo các hợp đồng đã ký trước ngày ban hành TT20  và có chứng từ thanh toán trước ngày 12-5-2011 được làm thủ tục NK, không phải thực hiện theo quy định TT20.

Tuy nhiên cũng phải hơn 1 tháng sau, đến ngày 7-9-2012, BCT mới có văn bản gửi Tổng cục Hải quan (TCHQ) để thống nhất nguyên tắc thực hiện. Văn bản này, nêu rõ “Hàng về đến cảng Việt Nam chậm nhất trước ngày 7-12-2012”. Tức là DN chỉ có khoảng thời gian là 3 tháng để làm các thủ tục vận chuyển hàng hóa từ nước ngoài về Việt Nam.

Trao đổi với chúng tôi, bà Trần Thị Thanh Hoa-Giám đốc Công ty TNHH Thiên Lâm (DN đầu tiên thực hiện NK ô tô sau khi có CV 8415) cho biết: Trước thời điểm TT20 có hiệu lực, DN đã ký hợp đồng và chuyển hơn 1,9 triệu USD mua 55 chiếc ô tô và bị “tắc” lại. Nay được Chính phủ gỡ vướng cho phép NK nhưng khoảng thời gian 3 tháng thực sự là rất eo hẹp đối với DN.

Bởi sau thời gian ngắt quãng (hơn một năm) không giao dịch hàng hóa DN cũng cần phải có thời gian móc nối lại quan hệ với đối tác, kiểm tra lại hàng, sắp xếp lịch cho hàng vào cảng và xuống tàu, thời gian vận chuyển một lô hàng từ Mỹ về Việt Nam qua đường biển thông thường khoảng 45 ngày (chưa kể phát sinh). Mặt khác DN cũng không thể ngay lập tức vận chuyển một lúc hết toàn bộ lô hàng đã ký kết hợp đồng mà cũng cần phải chia thành từng lô, vận chuyển nhiều đợt.

Cũng theo bà Hoa, tiếng là văn bản hướng dẫn của BCT có từ ngày 7-9, nhưng DN cũng mất khoảng gần 1 tháng để chờ Bộ này “gỡ” vướng về quy định cấp phép NK tự động. Vì vậy cũng phải đến ngày 27-9-2012, DN mới có thể mở tờ khai NK lô hàng đầu tiên (gồm 6 chiếc ô tô). Tuy nhiên hiện do chưa có chứng nhận của cơ quan Đăng kiểm (vì vướng quy định mới về tiêu chuẩn khí thải) nên lô hàng vẫn chưa hoàn tất thủ tục để bán ra thị trường.

Đó là chưa nói đến chuyện không thể ngay lập tức DN có thể “lo” được khoản tiền không nhỏ để trả chi phí lưu kho bãi hàng hóa nằm “tắc” cả năm trời (ước tính khoảng 200 nghìn USD) cũng như khoản tiền không nhỏ nộp thuế NK (bị đội lên nhiều do bị điều chỉnh giá tính thuế ) trong bối cảnh vốn vay hết sức khó khăn như hiện nay.

Vì vậy, tuy được gỡ nhưng với khoảng thời gian eo hẹp, cùng những khó khăn về vốn, thị trường…  DN cũng khó lòng mà xoay xở được.

Bà Hoa cho biết thêm, hiện DN đang kiến nghị BCT cho phép kéo dài thời gian hàng NK đến hết tháng 12-2012 (thay vì chỉ đến ngày 7-12-2012) và TCHQ về giá tính thuế hàng NK.

DN tính “lách”?

Không chỉ DN khó, việc thực hiện của cơ quan Hải quan cũng không hẳn đã dễ dàng.

Kiến nghị gửi TCHQ, Cục Hải quan Hải Phòng cho biết: Theo hướng dẫn của BCT tại CV 8415 thì trường hợp chứng từ thanh toán cho nhiều lô hàng, giao nhiều đợt khác nhau, TCHQ hướng dẫn thương nhân NK lập bảng kê số liệu (bảng kê thể hiện rõ các tiêu chí như số hợp đồng, số chứng từ thanh toán, số tiền đã thanh toán, số lượng và trị giá xe đã NK, trị giá xe chưa NK…). Cơ quan Hải quan xác nhận số lượng NK mỗi lô hàng trên bản kê của thương nhân… Tuy nhiên hiện TCHQ chưa  hướng dẫn khi làm thủ tục NK lô hàng đầu tiên thương nhân sẽ xuất trình bảng kê này cho Hải quan cấp nào (chi cục hay cục).

Ngày 11-10, trao đổi với chúng tôi, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cảng Đình Vũ (Hải Phòng) Lê Đức Hải cho biết: Vấn đề này hiện đang phát sinh vướng mắc đối với trường hợp lô hàng NK theo hợp đồng đã ký trước ngày ban hành TT20, nay hai bên ký hợp đồng có thỏa thuận ký Phụ lục hợp đồng (ký sau ngày 12-5-2011) thay đổi lại Model xe, đời xe… nhưng giá trị và số lượng không thay đổi so với hợp đồng đã ký ban đầu thì có được xem xét giải quyết NK theo hướng dẫn tại CV 8415 hay không? Và kiến nghị gửi lên TCHQ, Cục Hải quan Hải Phòng đề xuất cho phép thương nhân được làm thủ tục NK.

Tuy nhiên vấn đề này rất cần được cân nhắc kỹ. Thực tế việc gỡ vướng của Chính phủ là nhằm tháo gỡ khó khăn cho các lô hàng mà DN khi đã ký hợp đồng và đã chuyển tiền thanh toán hàng hóa trước thời điểm TT20 có hiệu lực. Kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ, các DN cũng nói rõ hàng hóa đã ký hợp đồng, DN đã chuyển hết tiền thanh toán, nếu không được phép NK, DN có nguy cơ mất trắng số tiền thanh toán. Như vậy có thể hiểu đây là việc gỡ vướng cho các lô hàng đã mua, đã thanh toán.

CV 8415 của BCT cũng nêu rõ đây là các lô hàng NK theo hợp đồng đã ký (số lượng, chủng loại) trước thời điểm 12-5-2011; việc NK chỉ được thực hiện trên nguyên tắc DN phải có chứng từ thanh toán lô hàng của Ngân hàng thương mại có thời điểm thanh toán trước ngày 12-5-2012; văn bản của người bán gửi người mua trong đó thể hiện rõ việc đã nhận tiền của người mua, lượng xe chưa giao theo chứng từ thanh toán và hợp đồng đã nêu; xác nhận việc không đồng ý hoàn trả tiền do người mua đã chuyển nhưng chưa nhận hàng.

Như vậy có thể hiểu việc giải quyết gỡ vướng ở đây là gỡ cho các lô hàng đã ký hợp đồng, có cụ thể số lượng, chủng loại, đã được thanh toán tiền. Khi DN đã thanh toán tiền theo hợp đồng đã ký là thanh toán theo số lượng và chủng loại đã ký. Việc DN đề xuất cho phép được NK hàng hóa ký theo Phụ lục hợp đồng (ký sau ngày 12-5-2011) thay đổi lại Model xe, đời xe… dường như là một cách “lách” để NK hàng hóa mà không phải thực hiện quy định theo TT20.

Trả lời câu hỏi của chúng tôi về việc hợp đồng ký từ trước 12-5-2011 nhưng DN lại xin NK hàng có model  mới và đời xe năm 2012, bà Trần Thị Thanh Hoa-Giám đốc Công ty TNHH Thiên Lâm giải thích: Tại thời điểm DN ký hợp đồng mua hàng, tiền đã thanh toán hết nhưng hàng hóa mua chưa đủ số lượng và chủng loại theo hợp đồng. Và sau một năm hàng tắc lại, phía đối tác cũng đã tự bán một vài chiếc xe trong lô hàng đã mua rồi. Nay được tiếp tục NK, DN không mua xe đời cũ vì thị trường khó tiêu thụ mà ký phụ lục hợp đồng mua xe model mới, đời mới… để phù hợp với nhu cầu thị trường hiện nay.

Như vậy rõ ràng DN cũng thừa nhận việc ký phụ lục này là để NK những mẫu xe, đời xe mới để đáp ứng nhu cầu thị trường chứ không phải giải quyết “tồn đọng”. 

Nguyễn Hà